Ο ρόλος του ΣΚΛΕ στην ανάπτυξη οργανωμένης στρατηγικής για την Παιδική Προστασία

Μία σειρά από δυσάρεστα γεγονότα το τελευταίο χρονικό  διάστημα έρχονται να υπογραμμίσουν την αναγκαιότητα τοποθέτησης των ζητημάτων Παιδικής Προστασίας ως μία από τις προτεραιότητες στη χάραξη κυβερνητικής πολιτικής  και ταυτόχρονα αναδεικνύουν τις αδυναμίες του παρόντος συστήματος.

Αδυναμίες που τονίζονται συνεχώς στις αλλεπάλληλες συναντήσεις και επικοινωνίες που πραγματοποιεί η κίνηση ΣΤΡΟΦΗ (Κίνηση για την Πρόοδο και Ανάπτυξη του ΣΚΛΕ) με κοινωνικούς λειτουργούς που εργάζονται στο συγκεκριμένο τομέα, αλλά και μέσα από την αντίστοιχη διαδικτυακή συνάντηση που πραγματοποιήσαμε.

Έχοντας βαθιά πεποίθηση ότι τα  νέα όργανα του ΣΚΛΕ οφείλουν να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην χάραξη οργανωμένης στρατηγικής για την Παιδική Προστασία στην Ελλάδα, πιστεύουμε ότι η ανάδειξη των ελλειμάτων, η ενεργή συμμετοχή στον διάλογο με σχετικούς φορείς  και η διεκδίκηση βελτίωσης των δομών σε επίπεδο οργάνωσης, στελέχωσης και παροχής υπηρεσιών  μπορούν να συνεισφέρουν στη δημιουργία οργανωμένης στρατηγικής για την Παιδική Προστασία και ταυτόχρονα να αναδείξουν τον κομβικό ρόλο του κοινωνικού λειτουργού σε αυτό τον τομέα.

Μερικά από τις βασικά ζητήματα που έχουν τεθεί μέχρι τώρα είναι τα εξής:

Ομάδες Προστασίας Ανηλίκων (ΟΠΑ): Σύμφωνα με την αριθμ. οικ. 49540/4-5-2011 ΚΥΑ «Συντονισμός δράσεων και υπηρεσιών παιδικής προστασίας» (ΦΕΚ877/Β), προβλέπεται η συγκρότηση Ομάδων Προστασίας Ανηλίκων σε κάθε Δήμο, σε συνεργασία με Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) Α’ Βαθμού.

Σε πολλούς Δήμους της χώρας μας οι ΟΠΑ στελεχώνονται από Κοινωνικούς Λειτουργούς που απασχολούνται με πλήρες ωράριο σε Κοινωνικές Δομές όπως Βοήθεια στο σπίτι, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ή δεν έχουν συσταθεί ακόμη Κοινωνικές Υπηρεσίες.

Όπως γίνεται αντιληπτό, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί των Δομών, ενώ παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε ευάλωτες ομάδες (ηλικιωμένοι, ΑΜΕΑ, άνεργοι, άστεγοι) σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, καλούνται να επιφορτισθούν με μια πρόσθετη αρμοδιότητα υψίστης βαρύτητας, με αποτέλεσμα να παραγκωνίζουν τα υπάρχοντα καθήκοντα και τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις.

Θεωρούμε απαραίτητη τη δημιουργία μιας αυτόνομης υπηρεσίας που θα προσφέρει  αποκλειστικά τις υπηρεσίες της για θέματα ενδοοικογενειακής βίας και παιδικής προστασίας, με στόχο  την ποιοτικότερη κάλυψη των αναγκών αυτής της ιδιαίτερα ευαίσθητης ομάδας πληθυσμού. 

Πρόγραμμα Αναδοχής και Τεκνοθεσίας. Η περαιτέρω ανάπτυξη και η προώθηση στρατηγικών που θα προωθούν την Αναδοχή και Τεκνοθεσία  παιδιών που μεγαλώνουν σε ιδρύματα οφείλει να είναι πρωταρχικό κομμάτι μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την Παιδική Προστασία.

Είναι γνωστό πως η μακροχρόνια παραμονή σε ιδρύματα μπορεί να λειτουργήσει επιβαρυντικά και κακοποιητικά στην ομαλή ανάπτυξη των παιδιών.

Ο ρόλος του ΣΚΛΕ είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε αυτό το τομέα και δυστυχώς τα τελευταία χρόνια βλέπουμε περιορισμένο έργο στην υλοποίηση δράσεων προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως η άσκηση πιέσεων για αποϊδρυματοποίηση και για την προώθηση του θεσμού της Αναδοχής. 

Ελάχιστα ή καθόλου έχουν προχωρήσει οι διαδικασίες μετά από το 2018 (Ν. 4538/2018, άρθρο 26 (ΦΕΚ Α΄ 85)) και μετά  την εξαγγελία για την ένταξη  σε ειδικό μητρώο Κοινωνικών Λειτουργών σε θέματα Αναδοχής και Τεκνοθεσίας, με παράλληλη υλοποίηση πλήθους εκπαιδευτικών σεμιναρίων για την εκπαίδευση των συναδέλφων στο συγκεκριμένο αντικείμενο.

Φαίνεται να έχουν σημειωθεί αρκετές καθυστερήσεις στο συγκεκριμένο κομμάτι και ο ΣΚΛΕ οφείλει να ενεργήσει για την επιτάχυνση των διαδικασιών σύστασης του ειδικού μητρώου και κατάρτισης των Κοινωνικών Λειτουργών στα θέματα αυτά.      

Απουσία δομών προσωρινής φιλοξενίας οικογενειακού τύπου.  Είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο σε περιπτώσεις επείγουσας απομάκρυνσης παιδιών από το οικογενειακό πλαίσιο τα παιδιά αυτά να παραμένουν σε νοσοκομειακά πλαίσια, χωρίς να συντρέχουν ιατρικοί λόγοι, διότι απουσιάζουν ενδιάμεσες δομές ή οικογένειες που μπορούν να αναλάβουν την προσωρινή τους φιλοξενία.

Ο ΣΚΛΕ οφείλει να αναδείξει την αναγκαιότητα δημιουργία τέτοιων δομών προσωρινής φιλοξενίας και να συμμετέχει στην εκπαίδευση επαγγελματιών που θα αναλάβουν ην υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων, ώστε να μη συνεχίζεται η κακοποίηση των ανηλίκων σε αστυνομικά τμήματα ή νοσηλευτικά ιδρύματα.

Σύσταση κοινωνικών υπηρεσιών σε εκπαιδευτικές μονάδες. Η δημιουργία και ανάπτυξη κοινωνικών υπηρεσιών σε σχολικές μονάδες μπορεί να συνεισφέρει σε τομείς πρόληψης και άμεσης παρέμβασης σε ζητήματα Παιδικής Προστασίας.

Ο ΣΚΛΕ μπορεί να συνεισφέρει  αξιοποιώντας την εμπειρία και τις γνώσεις των σχολικών κοινωνικών λειτουργών, προκειμένου να προτείνει τον σχεδιασμό, τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας, καθώς και το κανονιστικό πλαίσιο για την ανάπτυξη κοινωνικών υπηρεσιών ανά σχολική μονάδα και την ταυτόχρονη στελέχωσή τους.

Ενεργοποίηση του Νόμου 2447/1996 για σύσταση Κοινωνικών Υπηρεσιών στα Πρωτοδικεία της χώρας.  Η συγκεκριμένη νομοθεσία δίνει την δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας διεπιστημονικών κοινωνικών υπηρεσιών στα Πρωτοδικεία της  χώρας που θα μπορούν να συνδράμουν στα ζητήματα παιδικής προστασίας.

Δυστυχώς, αυτή η νομοθεσία φαίνεται ύστερα από πάνω από 25 έτη να παραμένει ακόμη  στα «χαρτιά» γεγονός που αναδεικνύει περίτρανα πως δεν αρκεί απλά η ψήφιση ενός Νόμου, αλλά απαιτείται συνεχής διεκδίκηση και η άσκηση κάθε νόμιμου μέσου από επαγγελματικούς, επιστημονικούς και συνδικαλιστικούς συλλόγους όπως ο ΣΚΛΕ.

Σαφώς και όσα αναφέρονται παραπάνω δεν αποτελούν ένα συνολικό σχέδιο στρατηγικής για την Παιδική Προστασία στην χώρας μας, αλλά μία ενδεικτική καταγραφή των δυσκολιών και των ζητημάτων και των ενεργειών που δεν έγιναν μέχρι σήμερα και οι οποίες εφόσον αναπτυχθούν θα υποστηρίξουν το έργο των συναδέλφων που εργάζονται στον ευαίσθητο αυτό τομέα της παιδικής προστασίας.

Πιστεύουμε πως η δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών και η στελέχωσή τους από επαγγελματίες Κοινωνικούς Λειτουργούς δεν αποτελεί πανάκεια αν δεν συνοδεύεται από σαφές καθηκοντολόγιο, σταθερές επαγγελματικές θέσεις, σαφή οργανογράμματα, προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης, καθώς και εποπτεία για τους συναδέλφους.

Θεωρούμε ότι τα νέα όργανα του ΣΚΛΕ επιβάλλεται πλέον να εργαστούν μεθοδικά για όλα αυτά.